DOC Vinhos Verdes – apelacja o sile szczepu torrontés

LOKALIZACJA I HISTORIA

Region Vinhos Verdes ma długą tradycję winiarską – winorośl uprawiano tu już za czasów Rzymian, w sposób charakterystyczny, który przetrwał aż do dziś.

Wybrzeże na północ od Porto nosi nazwę Costa Verde (Zielone Wybrzeże) z powodu bujnej roślinności i aromatycznego pasa sosen oraz eukaliptusów, które wyznaczają granice obszaru. DOC Vinho Verde to największa apelacja w Portugalii pod względem powierzchni. Rozciąga się od Monção i Melgaço nad rzeką Minho wzdłuż wybrzeża niemal aż po rzekę Vouga, obejmując niemal całą historyczną prowincję Entre-Douro-e-Minho. Obszar ten to kolebka Portugalii – Guimarães, dawna stolica kraju, znajduje się zaledwie 50 km na północny wschód od Porto. Winnice rozmieszczone są wzdłuż dolin szerokich rzek spływających z gór Trás-os-Montes w głębi lądu. Region został po raz pierwszy wytyczony jako apelacja w 1908 roku.

Nazwa vinho verde (zielone wino) wskazuje, że wino powinno być pite młode, gdy zachowuje swoją żywą kwasowość. Dlatego w dawnych kartach win rozróżniano vinhos verdes i vinhos maduros – czyli wina dojrzewające, będące większością win dojrzewających w beczkach.

Powierzchnia upraw winorośli wynosiła około 40.000 ha w latach 80., a w 2019 roku wyniosła 21.000 ha, rozdzielonych na drobne działki. To najbardziej zaludniony obszar wiejski Portugalii – 3 miliony ludzi mieszka w dystryktach Viana do Castelo, Braga i Porto, co stanowi niemal jedną trzecią ludności kraju.

GLEBY I KLIMAT

Winorośl w tym regionie rozwija się bujnie, rosnąc swobodnie – wspinając się po drzewach (vinha de enforcado) lub w systemie jego pochodnym zwanym arejão. Najczęściej spotykaną formą uprawy jest system pergolowy – tradycyjna metoda, w której winorośl tworzy baldachim nad brzegami pól lub ścieżek, znany jako vinha ramada lub emparrado. W latach 70. system ten zastąpiono tzw. crucetas, który pozwalał na częściową mechanizację, lecz okazał się zbyt kosztowny w utrzymaniu. Ostatecznie większość winnic przeszła na prowadzenie winorośli w systemie prostego kordona (cordão simples).

Wilgotne wiatry z zachodu, znad Atlantyku, skraplają się przy zetknięciu z półwyspem Iberyjskim. Średnie opady roczne wynoszą 1.200 mm na wybrzeżu i ponad 2.000 mm w górach. Konieczne jest uniesienie winorośli nad ziemię, by zminimalizować ryzyko gnicia gron w wilgotnym klimacie lub przymrozków w dolinach wiosną.

Z powodu naturalnych warunków – ubogich granitowych gleb, klimatu i tradycyjnych metod upraw – powstaje tutaj charakterystyczne wino z określonych odmian, znane na świecie jako vinho verde.

ODMIANY WINOROŚLI

Do produkcji vinho verde, o jego typowej charakterystyce, używa się regionalnych odmian:

– czerwone: Azal Tinto, Borraçal, Vinhão, Brancelho, Espadeiro Tinto, Pedral i Rabo de Ovelha

– białe: Alvarinho, Loureiro, Treixadura, Azal Branco, Avesso, Batoca i Pederna (znana także jako Arinto w Portugalii).

Apelacja DOC Vinhos Verdes podzielona jest na dziewięć oficjalnych subregionów, opartych na różnicach glebowych i szczepowych: Monção-Melgaço, Lima, Cávado, Ave, Basto, Sousa, Amarante, Baião i Paiva.

Wina regionalne z tego obszaru, które nie należą do DOC, są klasyfikowane jako Vinho Regional Minho.

WINNICE

Oprócz słynnego Palácio da Brejoeira z jego Alvarinho – gwiazdy północno-zachodniej Portugalii – istnieją tysiące producentów vinho verde. Obok spółdzielni i dużych firm handlowych z markami takimi jak Casal Garcia, Gazela i Gatão, od lat 80. rozwinęła się idea quinty (winnicy), wspierana przez środki UE na modernizację sektora.

Wśród innych producentów wyróżniają się:

• Quinta do Ameal, odrodzona przez rodzinę Ramos Pinto z Porto, dziś część grupy Esporão
• Aphros, rodzinna posiadłość z XVII wieku
• Quinta da Aveleda, również z XVII wieku, należąca do braci Guedes (kuzynów właścicieli Sogrape), największa winiarnia Portugalii i największy eksporter vinho verde, znana z marki Casal Garcia, wprowadzonej na rynek w 1939 roku (trzy lata przed Mateus Rosé)
• Quinta de Azevedo, należąca do grupy Sogrape, z marką Gazela
• Borges, z marką Gatão
• Quinta da Franqueira, Quinta da Lixa, Márcio Lopes, Quintas de Melgaço, Anselmo Mendes, znany jako „pan Alvarinho”
• Adega de Monção, Niepoort z doskonałym winem z Loureiro
• Adega Ponte de Lima, Soalheiro, Tormes w regionie Douro Verde, należące do Smith & Lima (Quinta da Covela)
• Vercoope, zrzeszająca siedem spółdzielni, z główną marką Via Latina
• Solar das Bouças, Casa do Cello, Casa Compostela, Quinta de Curvos, Quinta de Gomariz, Quinta do Minho, Casa de Sezim, Quinta do Tamariz